Od wczoraj jestem we własnej redakcji w ostrym sporze na temat natury władzy w Polsce. Bez zdradzania (na razie) racji stron i argumentów sugeruję czytelnikom Salonu dyskusję na temat oligarchiczności władzy w III RP. O ile więc – za wikipedią - oligarchia to rządy podobne do dyktatorskich, które cechują się przywłaszczeniem suwerennej roli w państwie przez małą grupę–proszę o odpowiedź na pytania: czy w istocie władzę w Polsce sprawuje niezmienna, wąska elita i kto ją tworzy? Czy ustrój i w jakim stopniu daje możliwość demokratycznej kontroli władzy elit? Czy ewolucja sytemu konstytucyjnego zwiększa, czy zmniejsza wpływ szerokiego wyborcy na faktyczną władzę elit? Czy akcesja do Unii zwiększyła, czy zmniejszyła skalę możliwości kontrolowania elit przez naród? Czy i jakie są poza-konstytucyjne mechanizmy ochrony przez zawłaszczaniem pełni władzy przez wąskie elity?
Pytań ważnych kilka. Liczę na poważne odpowiedzi. I maleńka podpowiedź. Oto kilka zdań Arystotelesa z „Polityki” o oligarchii. Myślę, że nawet jeśli nie aktualnych, to inspirujących. Ciekawe!!! Arystoteles oligarchię stopniuje.
- Pierwszy jej rodzaj występuje, jeśli większa liczba obywateli posiada majątek, lecz mniejszy, nie nazbyt wielki. Kto taki majątek zdobędzie, ma możność brać udział w życiu publicznym, że zaś uczestniczących w nim jest mnóstwo, więc z konieczności nie ludzie, lecz prawa władają.
- Jeśli zamożnych ludzi jest mniej niż w poprzednim wypadku, ale większym rozporządzają majątkiem, to powstaje drugi rodzaj oligarchii, bo mając większe środki, większe podnoszą roszczenia. Dlatego sami wybierają spośród innych obywateli ludzi wchodzących do rządu państwa i odpowiednie prawo w tym względzie wydają, ponieważ nie są jeszcze dość silni, by przez prawa rządzić.
- Jeśli zaś stan ten spotęguje się przez to, że jest ich jeszcze mniej a większe mają majątki, powstaje trzeci stopień oligarchii, w której oni to sobie samym nadają urzędy, ale na podstawie prawa postanawiającego, że w razie śmierci któregoś syn obejmuje po nim urząd.
- Czwarty, najbardziej zdegenerowany rodzaj oligarchii, występuje wtedy, gdy majątki ich i liczba zwolenników wzrosną nadmiernie, to będzie to panowanie wielmożów, które bliskie jest monarchii i nie prawa wówczas, lecz ludzie są wszechwładnymi panami.
Komentarze